Ik vergeet nooit het moment dat ik het bestaan van de inner criticus ontdekte. Om te zeggen dat er een wereld voor me openging is nog zacht uitgedrukt. Grote kans dat jij nu ook denkt: inner wattes? In deze blog deel ik daarom 5 dingen met je die niemand je vertelt over jouw inner criticus, maar je leven voorgoed zullen veranderen.
1. Dat stemmetje in je hoofd is een bekend begrip
Je herkent het vast wel; dat negatieve stemmetje in je hoofd dat om de haverklap op lijkt te duiken. Vooral op de meest onhandige momenten, bij belangrijke beslissingen of momenten is hij ineens mega aanwezig in je hoofd. Denk maar eens aan de laatste keer dat je een presentatie gaf of de aanloop naar een klassenbezoek. Ja, er schieten nu meteen minstens 3 grote momenten door je hoofd, you get it!
Maar ook op de kleinere, schijnbaar onbelangrijke momenten kan de inner criticus de kop opsteken. Misschien is hij zelfs nu wel bij je aanwezig. Niet alleen met negatieve opmerkingen, maar ook vragen zoals: “Je bent weer dat ene kind vergeten hé? Heb je nou nog steeds niet alle lessen voor morgen voorbereid? En denk je nog aan de vergadering van vanmiddag, je was hem niet vergeten toch?”
Soms duikt hij zelfs ineens op om je te helpen herinneren aan dat ene moment in je leven dat er iets misging. Sta je net lekker je instructie te geven en kijk je even naar buiten, roept je inner criticus: “Hé dat leek wel die ene ouder die daar loopt. Je weet wel die ene die jou met de grond gelijk maakte in je eerste oudergesprek. Dat waren nog eens beschamende tijden hè?!”. En hoppa, weg is je zelfvertrouwen en enthousiasme.
2. Evolutionair gezien is een inner criticus essentieel
Het zal je misschien verbazen, maar iedereen heeft een inner criticus. Een hele tijd geleden was dit stemmetje namelijk van levensbelang en nog steeds is hij stiekem best handig. Ik schets even een voorbeeld voor je.
Stel je voor, je loopt lekker in je lendendoek rond te scharrelen. Op zoek naar een mammoet. In de verte zie je een prachtig exemplaar staan dat jij best op wilt eten. Je gaat er enthousiast op af. Dan draait de mammoet zich ineens om en kijkt je met een doordringende blik aan. Dit is waar jouw inner criticus aan het woord komt. Dat stemmetje wat in je hoofd zegt: “Goh, deze mammoet kijkt toch niet zo heel blij. Weet je nog de vorige keer dat je dit zag, toen de mammoet je bijna plattrapte? Misschien is het een idee om nu terug te keren naar het kamp.” Jij denkt: “Oja, goed idee inner criticus!” en blijft zo veilig.
Lekker cliché voorbeeld, maar de strekking van het verhaal is wel belangrijk. Die inner criticus was in die tijd namelijk van levensbelang. Hij gebruikte eerdere ervaringen om je te waarschuwen en je zo een evolutionair voordeel te geven, omdat je een grotere kans had op overleven. Vervang de mammoet in het verhaal namelijk maar met ieder ander willekeurig gevaar (van besjes om te eten tot een mede oermens die je heel boos aankijkt) en je zult dezelfde conclusie trekken.
Zoals dat met evolutie gaat worden eigenschappen die je een grotere kans geven op overleving steeds verder ontwikkeld. Dat is dan ook meteen waar het huidige probleem ontstaat. De samenleving waar wij momenteel namelijk in leven is relatief veilig, maar die inner criticus is nog steeds aanwezig. En aangezien de inner criticus erg creatief is en graag bezig blijft, vindt hij altijd wel weer een nieuw gevaar om je voor te waarschuwen.
Het lastige hiervan is dat ons lichaam nog steeds adequaat reageert op die inner criticus. Je gaat dus automatisch in de stress-modus met een freeze, fight or flight reactie. Zo kan er nu al serieuze (fysieke) stress ontstaan als je maar denkt dat je iets gezegd hebt wat een ander niet leuk vindt. Jouw inner criticus denkt namelijk meteen: “Ohnee, nu worden we uit de groep gegooid en zonder groep overleven we niet in het wild. We zijn gedoemd om hier en nu te sterven, snel doe iets!”
3. Het is waarschijnlijk de grootste oorzaak van jouw permanent lage energie
Allemaal leuk en aardig die inner criticus, maar het kan een flinke belemmering zijn in je dagelijks leven. Als er bij alles wat je doet een soort leven-of-dood-alarm afgaat in jouw lichaam kun je je wel voorstellen hoeveel energie dit kost.
Zoals je misschien wel weet is bewustwording altijd de eerste stap. Heel interessant dus om eens na te gaan hoe groot de invloed van jouw inner criticus is op je dagelijks leven en met name jouw werk op school. Alleen al door dit nu te lezen ben je bezig met een stukje bewustwording, dus chapeau! Wil je hier verder mee aan de slag? Probeer dan iedere dag eens op te schrijven wat jouw inner criticus heeft gezegd en welke invloed hij vandaag op zou had.
4. Geef jouw inner criticus een naam
Hoera, je weet nu wat de inner criticus is, waarom hij er is en hoe jij je er bewust van kunt worden. Maar kun je ook iets doen om die negatief schreeuwende stem te dempen? Jazeker! De eerste stap om dat voor elkaar te krijgen is zelfs heel simpel; geef hem een naam.
Mijn inner criticus is een ‘zij’ trouwens en heet Gerda. Bij voorbaat excuses voor alle Gerda’s in de wereld, dit is gewoon de eerste naam die in me opkwam. Moet het dan per se een vrouw zijn die irritatie bij je opwekt? Nee, dat niet. Ik ken genoeg mensen die een mannennaam hebben gekozen, of zelfs een dier of (strip)figuur.
Het gaat er niet om hoe je jouw inner criticus noemt, maar dat de naam jou houvast geeft. Het is namelijk veel makkelijker om te zeggen: ‘Goh Gerda, fijn dat je me wilt beschermen, maar dat oudergesprek waar je het over hebt is nu helemaal niet relevant, dus ik ga even door met mijn les als je het niet erg vindt.’
Door jouw inner criticus een naam te geven herinner je jezelf eraan dat deze stem wezenlijk anders is dan jouw eigen (positieve) stem en dat de inner criticus ook echt niet altijd gelijk heeft. Bijkomend voordeel van een leuke naam is dat je erom kan lachen. Dat haalt dan meteen de scherpe randjes van de gedachten af.
5. Jij kunt hem muten
Als ik je vertel dat ik mijn Gerda nog maar zelden hoor, zul je me misschien niet meteen geloven. Dat snap ik heel goed, een paar jaar geleden had ik er precies hetzelfde in gestaan. Met het oefenen van één simpele actie is het me echter wel gelukt. Ik zette Gerda namelijk steeds op mute.
Dat muten deed ik niet zomaar en ook zeker niet de hele tijd. De inner criticus is namelijk net als een opblaasbal die je onder water probeert te duwen. Als je alleen maar blijft duwen komt hij vanzelf een keer omhoog.
Door de inner criticus kort te erkennen, maar daarna ook vriendelijk op mute te zetten laat je de bal eigenlijk even leeglopen. Bij mij werkt dit het beste door het op te schrijven, maar je kunt dit ook zeker in je hoofd doen. ‘Hé Gerda, ik merk dat je wel erg aanwezig bent. Wat is er aan de hand? *laat Gerda een paar minuten helemaal uitrazen en schrijft alles op* Okay, ik hoor je en ik kies ervoor om nu x te gaan doen. Dankjewel *mute*’.
Na een tijdje zal de bal zich waarschijnlijk weer vullen, maar merk je dit steeds sneller op. Je bent je er sneller bewust van en laat het je niet meer overnemen.
Zo simpel kan het zijn.
Wanneer je onthoud dat je niet de enige bent met een inner criticus, jouw inner criticus je een evolutionair voordeel probeert te geven en eigenlijk alleen maar een lief bedoelend karakter is, voelt het meteen al een stuk minder zwaar. Zoals altijd is bewustwording de eerste stap en kom je met een dosis humor en relativeren een heel eind.
Het kan altijd anders.
In de Kring
Je bent met je nieuwe kennis aan de slag gegaan, maar loopt toch vast.
Heb je er behoefte aan even een uurtje te sparren met andere leerkrachten?
In de Kring creëer ik een veilige en fijne plek om te delen waar je tegenaan loopt, herkenning bij elkaar te vinden en nieuwe inspiratie op te doen om jezelf en jouw onderwijs te blijven ontwikkelen.
De Schoolreis
Jij wilt die energieke, blije en creatieve leerkracht zijn voor jouw klas, maar voelt je nu continu opgejaagd, gestrest en totaal uitgeput. Het lukt het je ook maar niet die inner criticus onder controle te krijgen.
Ben jij klaar voor next-level ontwikkelingen in 1 dag? Ga dan mee op de Schoolreis en ontdek hoe jij makkelijker, leuker en duurzamer kunt l(esg)even.